DOPİNG GÜNDEMDEN HİÇ DÜŞMEDİ

Rus atletlerin Rio Olimpiyatları'na katılamamasına sebep olan doping ihlalleri yüzünden 2016'da onlarca sporcu da madalyalarını iade etmek zorunda kaldı.

Doping haberleri, Rus atletlerin yarışmalara katılım haklarının ve Rusya'daki doping analiz laboratuvarının akreditasyonunun askıya alındığı 2015'ten sonra bu yıl da spor gündemini meşgul etti.

Başta atletizm olmak üzere Rus sporuna yaptırımlar uygulanmasının yolunu açan Dünya Dopingle Mücadele Ajansı'nın (WADA) görevlendirdiği bağımsız komisyonun ilk raporundan sonra Uluslararası Atletizm Federasyonları Birliği (IAAF) Etik Kurulu, IAAF'in pazarlama bölümünün eski yöneticisi Papa Massata Diack, eski Rusya Atletizm Federasyonu Başkanı (ARAF) Başkanı Valentin Balakhnichev ve eski Rus antrenör Alexey Melnikov'a ömür boyu, IAAF'in dopingle mücadele komisyonunun eski başkanı Gabriel Dolle'a ise 5 yıl men cezası verdi.

ABD merkezli televizyon kanalı CBS'in "60 Minutes" (60 Dakika) isimli programına konuşan Rusya Dopingle Mücadele Ajansı'nın (RUSADA) eski çalışanı Vitaly Stepanov, elinde Moskova Doping Kontrol Laboratuvarı'nın eski başkanı Grigory Rodchenkov'a ait kayıtlar olduğunu öne sürdü.

Rus bir atlet olan eşi Yuliya Stepanova ile ABD'ye sığınan Stepanov, pozitif çıkan test sonuçlarını değiştirebildiğini söylediği Rodchenkov'un kayıtlarda kendisine, "Rusya Federal Güvenlik Servisi (FSB), 2014 Soçi Kış Olimpiyatları'ndaki tüm doping kontrol süreçlerine dahil olmaya çalıştı." dediğini paylaştı.

WADA'nın bu iddianın ardından görevlendirdiği Kanadalı spor hukuku uzmanı Prof. Richard McLaren'ın hazırladığı raporda, 2010 Vancouver Kış Olimpiyatları'nda beklenen başarının yakalanamamasının ardından Spor Bakan Yardımcısı olarak atanan Yuri Nagornykh'in, pozitif test sonuçlarının üstünü örtme konusunda kritik rol üstlendiği aktarılarak, "Rusya Spor Bakanlığı, FSB ve Rusya Milli Takımlar Hazırlık Merkezi'nin (CSP) yardımıyla hem Moskova hem de Soçi doping analiz laboratuvarlarındaki test sonuçlarına etki etme ya da değiştirmeye dayalı operasyonu yönetmiştir." ifadeleri kullanıldı.

- Rio'da 271 Rus sporcuya izin çıktı

WADA raporu sonrası spor camiası, Rus sporculara 2016 Rio Olimpiyatları'ndan itibaren yaptırım uygulanması gerektiğine dair Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC) üzerinde baskı oluşturdu.

Bunun üzerine IOC İcra Kurulu, Rus atletlerin, 2016 Rio Olimpiyat Oyunları'na katılabilmesi için WADA kriterlerine uygun olduğunu ispatlaması, bağlı oldukları spor branşındaki uluslararası federasyonun kontrolünden geçmeleri ve onayını almaları ile daha önce doping cezası almamış olması şartı getirdi.

Rio 2016 öncesi toplanan IOC İcra Kurulu, Rusya Olimpiyat Milli Takımı'nın kadrosunda yer alan 389 sporcudan 271'inin, bahsi geçen şartları taşıdığına hükmetti.

- Sharapova ve meldonyum

Spor dünyası, kadınlar dünya sıralamasının eski 1 numarası Maria Sharapova'nın, Avustralya Açık Tenis Turnuvası'nda yapılan doping testinin pozitif çıktığını açıklamasının ardından "meldonyum" maddesiyle tanıştı.

Kariyerinde 5 grand slam şampiyonluğu bulunan Rus tenisçi, düzenlediği basın toplantısında, "meldonyum" maddesi içeren ilacı 10 yıldır kullandığını ama 1 Ocak'tan itibaren yasaklı maddeler listesine alındığını bilmediğini söyledi.

Uluslararası Tenis Federasyonu (ITF), doping kullandığı gerekçesiyle Sharapova'ya 2 yıl men cezası verdi. Ceza sonrası Sharapova'nın Birleşmiş Milletler (BM) Kalkınma Programı iyi niyet elçiliği görevi askıya alındı, birçok sponsoru da desteğini çekti.

Sharapova'nın itirazda bulunduğu Uluslararası Spor Tahkim Mahkemesi (CAS), cezayı 15 aya düşürdü. Cezası 26 Nisan 2017'de sona erecek tenisçi, Fransa Açık'a katılabilecek.

Daha sonra yüzücü Yuliya Efimova, buz patenci Ekaterina Bobrova, sürat patenciler Semyon Elistratov ve Pavel Kulizhnikov, voleybolcu Aleksander Markin'in de aralarında bulunduğu birçok Rus sporcuda aynı yasaklı maddeye rastlandı. Efimova, CAS'a yaptığı başvuru sonrası Rio 2016'da yarışabildi.

Sharapova'nın itirafından 5 hafta sonra bir açıklama yapan WADA, meldonyum kullandığı saptanan sporcu sayısının 172 olduğu bilgisini verdi.

- Birçok olimpiyat madalyası geri alındı

IOC'nin, 2016 Rio Olimpiyatları öncesinde temiz sporcuları korumak adına attığı adım, sporda dürüst yarışma felsefesinin unutulduğunu bir kez daha gözler önüne serdi. 2008 Pekin ve 2012 Londra Olimpiyatları başta olmak üzere gerçekleştirilen geriye dönük analizler, spor açısından vahim bir tablo çıkardı.

Temmuz ayından itibaren açıklanmaya başlayan cezalar sonucu, aralarında Londra 2012'de altın madalya alan Yuliya Zaripova ve Tatyana Lysenko'nun da bulunduğu 47 isimden madalyalarını iade etmeleri istendi.

Yasaklı madde kullanıldığı gerekçesiyle temmuz (1 gümüş, 1 bronz), ağustos (1 altın, 5 gümüş, 2 bronz), eylül (2 gümüş), ekim (4 altın, 5 gümüş, 4 bronz) ve kasım (1 altın, 8 gümüş, 13 bronz) aylarında hak edilmeyen 47 madalya olduğu ortaya çıktı.

2016'da ayrıca men cezası 2'den 4 yıla çıkarılan Kenyalı Rita Jeptoo'nun 2014 Boston Maratonu'nda parkur rekoru kırarak elde ettiği altın, Rus Sergey Kirdyapkin'in Londra 2012'de erkekler 50 kilometre yürüyüşte aldığı altın ve Olga Kaniskina'nın Londra 2012'de kadınlar 20 kilometre yürüyüşte kazandığı gümüş madalya da geri alındı.

- Türk sporcular da ceza aldı

Türkiye'yi uluslararası organizasyonlarda birçok defa temsil eden sporcular Elvan Abeylegesse, Adem Kılıççı ve Sibel Özkan'a, doping yaptıkları gerekçesiyle 2016'da ceza verildi.

Türkiye Atletizm Federasyonu, geriye dönük incelemede, 2007 Dünya Şampiyonası'nda alınan numunelerinde yasaklı maddeye rastlanan milli atlet Elvan Abeylegesse'ye 2 yıl men cezası verdi.

2012 Londra Olimpiyatları'nda alınan numunesinde yasaklı maddeye rastlanan milli boksör Adem Kılıççı'nın, B numunesi de pozitif çıktı. Adem, müsabakalardan geçici olarak men edildi.

IOC, geriye dönük testlerde yasaklı "stanozolol" maddesine rastlanan milli halterci Sibel Özkan'ın, 2008 Pekin Olimpiyatları'nda 48 kiloda elde ettiği gümüş madalyayı geri vermesini talep etti.

- Fenerbahçe'ye karşı oynayan Fred'e ceza

UEFA Şampiyonlar Ligi 3. tur ön elemesinde Fenerbahçe ile Shakhtar Donetsk arasında 2015'te oynanan müsabakada dopingli olduğu iddia edilmesine rağmen görev yapan Brezilyalı orta saha oyuncusu Fred, FIFA tarafından 1 yıl futboldan men edildi. Fenerbahçe Kulübü'nün, 27 Haziran 2015'ten itibaren bir yıl ceza verilen Fred hakkında UEFA'ya yaptığı itiraz reddedilmişti.

- "Fancy Bear"ın iddiaları ortalığı karıştırdı

"Fancy Bear" olarak da bilinen "Tsar Team" adlı Rus bilgisayar korsanlarının (hacker) gerçekleştirdiği siber saldırının ardından birçok ünlü sporcunun, 30'un üstünde yasaklı maddeyi doktor kontrolünde tedavi amaçlı kullandığı iddiası gündemi sarstı.

WADA tarafından sporcuların sağlık bilgilerinin saklandığı verilere ulaşan grup, İspanyol tenisçi Rafael Nadal, Büyük Britanyalı atlet Muhammed Farah, Büyük Britanyalı bisikletçiler Chris Froome ve Bradley Wiggins, ABD'li tenisçiler Serena ile Venus Willams, Çek tenisçi Petra Kvitova, ABD'li cimnastikçi Simone Biles gibi isimlerin yasaklı maddeleri, tedavi amaçlı kullanıyor gibi göstererek bir nevi "yasal doping" yaptıklarını öne sürdü.

- WADA'dan laboratuvarlara yaptırımlar

WADA, uluslararası standartlara uyumlu olmadığı gerekçesiyle askıya aldığı Moskova Doping Kontrol Laboratuvarı'nın akreditasyonunun iptal edildiğini duyurdu. Ayrıca Portekiz'in başkenti Lizbon'daki laboratuvarın akreditasyonu da iptal edildi.

Çin'deki Pekin Doping Kontrol Laboratuvarı, Güney Afrika'daki Bloemfontein Doping Kontrol Laboratuvarı ve Katar'daki laboratuvarın akreditasyonları ise 2016'da çeşitli süreler boyunca askıya alındı.